Theo trang tin Wall Street Journal, kể từ tháng 2/2022 - thời điểm xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra, lượng xuất khẩu dầu thô bình quân hàng tháng của Mỹ sang châu Âu qua đường biển đã tăng tới gần 40% so với cùng kỳ năm trước.
Những dữ liệu từ công ty theo dõi vận tải biển Kpler cho thấy số tàu chở dầu từ Mỹ sang Đức, Pháp và Italy - 3 nền kinh tế lớn nhất trong Liên minh châu Âu (EU) - cùng thời gian đó đã tăng gần gấp đôi. Cụ thể, vào tháng 1/2023, lượng dầu thô đi từ Vịnh Mexico tới châu Âu đã đạt 1,53 triệu thùng/ngày - giúp lục địa này vượt châu Á trở thành thị trường nhập khẩu dầu thô lớn nhất của Mỹ.
Dầu Mỹ chảy mạnh sang châu Âu
Sự tăng trưởng vượt bậc của xuất khẩu dầu thô sang châu Âu trong năm qua là dấu mốc mới nhất thể hiện sự hồi sinh của ngành dầu khí ở Mỹ sau những năm suy giảm trên thị trường toàn cầu. Trước đó, trong hai cuộc chiến tranh thế giới, dầu thô Mỹ xuất khẩu sang các nước đồng minh là nguồn “nhựa sống” cho các quốc gia này.
Giờ đây, sự bùng nổ của hoạt động khai thác dầu đá phiến đã đưa Mỹ trở lại vị trí quốc gia sản xuất dầu hàng đầu thế giới, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu năng lượng hóa thạch của những thị trường bị ảnh hưởng bởi xung đột Nga - Ukraine.
Trong năm 2022, xuất khẩu khí đốt của Mỹ sang châu Âu tăng gấp đôi, giúp cho các hộ gia đình và doanh nghiệp ở đây tránh được những hệ quả tồi tệ từ cuộc khủng hoảng năng lượng khi Nga siết van các đường ống dẫn khí đốt.
Theo nhiều chuyên gia, sản lượng dầu thô tăng mạnh của Mỹ thậm chí còn giúp bình ổn thị trường năng lượng toàn cầu khi phương Tây áp hạn chế lên hầu hết hoạt động xuất khẩu dầu của Nga, bao gồm lệnh cấm vận và trần giá.
“Nước Mỹ đã trở lại vị thế thống lĩnh mà trước đây họ từng đạt được, năng lượng Mỹ hiện tại là nền móng của an ninh năng lượng châu Âu”, ông Daniel Yergin - nhà sử học về năng lượng kiêm Phó chủ tịch công ty nghiên cứu thị trường S&P Global - nhận định.
Mỹ vẫn đang thừa dầu
Tuy nhiên, trong vài tuần gần đây, những trận bão mùa đông liên tiếp xảy ra đã khiến các nhà máy lọc dầu Mỹ phải giảm hoạt động, sử dụng ít dầu thô đầu vào hơn bình thường. Do đó, lượng dầu thô tồn kho của nước này hiện cao hơn 9% so với mức bình quân 5 năm.
“Nếu không xuất khẩu được số dầu thừa đó, chúng ta cũng chẳng thể sử dụng chúng vào việc gì”, ông Gus Vasquez - chuyên gia tại công ty tư vấn thị trường năng lượng Argus Media - cho biết.
Theo WSJ, vận chuyển dầu thô của Mỹ thường bắt đầu từ nhà máy sản xuất, sau đó được đưa tới cảng Corpus Christi của bang Texas để lên tàu. Tại cảng này, xuất khẩu dầu thô bình quân đạt 1,9 triệu thùng/ngày trong năm ngoái, tương đương một nửa tổng lượng xuất khẩu của Mỹ.
Cảng Corpus cho phép 1.100 con tàu chở dầu thô loại rất lớn nhận dầu từ bến tàu thay vì phải dùng tàu nhỏ để trung chuyển, và điều này giúp tiết kiệm cả sức lực lẫn chi phí vận tải. Tuy nhiên, ngay cả khi những cảng nằm dọc Vịnh Mexico sẽ mở rộng hạ tầng để xuất khẩu dầu ở quy mô lớn như vậy, dòng chảy xuất khẩu của Mỹ vẫn phải đang đối mặt với những câu hỏi lớn.
Vấn đề nằm ở chỗ các công ty dầu khí nước này hiện nay tập trung vào việc hoàn tiền cho cổ đông - thông qua trả cổ tức và mua lại cổ phiếu - hơn là đầu tư sản xuất.
Năm ngoái, Mỹ đã xả 180 triệu thùng dầu thô từ kho dự trữ chiến lược và sẽ đến lúc Chính phủ phải gom lại để bù cho số xả ra. Ngoài ra, sự phục hồi và mở cửa của kinh tế Trung Quốc cũng được kỳ vọng sẽ dẫn tới gia tăng nhu cầu tiêu thụ dầu.
Nhận thức được vấn đề này, châu Âu đang đẩy mạnh các nỗ lực dịch chuyển khỏi năng lượng hóa thạch và phát triển các nguồn năng lượng sạch. Nhiều nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp của châu Âu đang kêu gọi trợ cấp cho năng lượng tái tạo, tương tự như kế hoạch về chống biến đổi khí hậu của Tổng thống Mỹ Joe Biden.
“Trước mắt, Mỹ sẽ tiếp tục sản xuất dầu với khối lượng lớn. Câu hỏi đặt ra ở đây là châu Âu sẽ quyết định như thế nào cho chính mình”, nhà phân tích Gregory Brew của công ty tư vấn Eurasia Group nhận định.
