Lệnh cấm của Liên minh châu Âu (EU) đối với dầu diesel Nga đã có hiệu lực từ ngày 5/2. Sau khi lệnh cấm có hiệu lực, giá dầu diesel tương lai ở thị trường châu Âu giảm 1,6% trong phiên giao dịch đầu tuần này, nâng tổng mức giảm trong 2 tuần lên 20% trong bối cảnh nhu cầu năng lượng của khu vực suy giảm và các nước châu Âu đã cố găng tăng dự trữ trước khi lệnh cấm bắt đầu.
Việc giá dầu diesel giảm là một sự giải toả quan trọng đối với hàng triệu tài xế lái xe tải, người dùng ô tô và doanh nghiệp ở châu Âu – khu vực có sự phụ thuộc lớn vào dầu diesel. Khoảng 96% số xe tải, 91% xe bán tải và 42% xe hơi ở EU sử dụng dầu diesel, theo dữ liệu của Hiệp hội Sản xuất ô tô châu Âu (EAMA). Lệnh cấm của EU đối với dầu diesel Nga được đưa ra 2 tháng sau khi khối này đặt lệnh cấm đối với dầu thô Nga nhập khẩu qua đường biển. Tất cả đều là một phần trong gói trừng phạt của châu Âu đối với Nga trong cuộc xung đột Nga-Ukraine. Theo dữ liệu của Rystad Energy, trong năm 2022, Nga chiếm 29% tổng nhập khẩu dầu diesel của châu Âu.
Các nước châu Âu đã chuẩn bị ứng phó với lệnh cấm mới nhất bằng cách đẩy mạnh nhập khẩu dầu diesel từ Nga trong những tháng gần đây. Trong quý 4/2022, nhập khẩu dầu diesel của châu Âu tăng 19% so với cùng kỳ năm trước – theo dữ liệu từ công ty cung cấp dữ liệu năng lượng Vortexa.
Nhu cầu dầu diesel ở châu Âu cũng đang ở mức thấp, giới phân tích cho rằng một phần nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm nhu cầu này là mùa đông ở châu Âu năm nay ấm hơn thường lệ, khiến nhu cầu dùng diesel làm nhiên liệu sưởi không lớn, cộng thêm mức giá cao gây hạn chế nhu cầu. Dù đã giảm gần đây, giá bán buôn diesel ở châu Âu vẫn đang cao hơn 10% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ở trạm xăng, giá bình quân 1 lít dầu diesel ở châu Âu đạt mức 1,8 Euro (1,93 USD) vào hôm 30/1, từ mức 1,6 Euro (1,72 USD) cùng kỳ năm trước, theo dữ liệu từ Uỷ ban châu Âu (EC). “Nhu cầu duy trì ở mức yếu” ở châu Âu đã giúp cho “dự trữ dầu diesel của khu vực tăng mạnh trong mấy tháng qua”. Dù vậy, có thể mất vài tháng để ảnh hưởng của lệnh cấm mới được cảm nhận rõ, vì đó mới là lúc châu Âu bắt đầu phải nhập khẩu thêm diesel từ các nguồn khác ở xa, với chi phí vận chuyển cao hơn. Ở thời điểm hiện tại, EU đã phải tăng mạnh nhập khẩu diesel từ Mỹ, Trung Đông và một số nước châu Á.
Lượng dầu nhập thêm đó sẽ không đủ để bù đắp sự mất mát nguồn cung dầu diesel từ Nga vào châu Âu một khi dự trữ của châu Âu giảm xuống và giá diesel nhập khẩu từ các khu vực khác có thể bắt đầu tăng từ quý 3 năm nay.
Ngoài ra, ảnh hưởng của lệnh cấm trên đối với Nga có thể là không lớn. Moscow đã chuyển hướng được việc xuất khẩu diesel sang các thị trường khác từ tháng 7 năm ngoái. Xuất khẩu mặt hàng này của Nga sang Thổ Nhĩ Kỳ và Bắc Phi đã tăng vọt 154% trong thời gian từ tháng 11 đến tháng 1 vừa qua so với cùng kỳ năm trước.
Xu hướng này sẽ tiếp tục, đồng thời dự báo rằng xuất khẩu diesel Nga sang thị trường Nam Mỹ có thể duy trì ở mức thấp. Tuy nhiên, dự báo Mỹ có thể chuyển hướng một phần xuất khẩu diesel của nước này từ thị trường Nam Mỹ sang thị trường châu Âu, và dầu diesel Nga từ đó sẽ tìm được thị trường mới ở Nam Mỹ, theo ông Jorge Leon, đồng Phó chủ tịch cấp cao của Rystad Energy cho biết.
