“Việt Nam là mảnh ghép còn thiếu trong hệ thống FTA của Thụy Sĩ”, ông Gass nói khi tham dự trực tuyến từ Hà Nội. “Việc chưa có hiệp định khiến hai bên bỏ lỡ nhiều cơ hội hợp tác, từ xuất khẩu, đổi mới sáng tạo đến lợi ích của người tiêu dùng”.
Việt Nam và Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu (EFTA), trong đó Thụy Sĩ là thành viên, đã bắt đầu đàm phán FTA từ năm 2012 và kết thúc vòng đàm phán gần nhất vào tháng 6/2018. Tuy nhiên, quá trình này đã bị đình trệ hơn 7 năm qua mà chưa đạt được bước tiến đáng kể, trong khi các FTA khác của Việt Nam với EU, Anh, CPTPP hay RCEP đều đã đi vào hiệu lực.
Ở chiều ngược lại, EFTA cũng đã hoàn tất FTA với Singapore, Indonesia, Philippines, Malaysia, Thái Lan và Ấn Độ. Việc Thụy Sĩ và Việt Nam chưa có FTA khiến doanh nghiệp hai nước phải chịu chi phí thương mại cao hơn và mất đi lợi thế cạnh tranh so với các đối tác khác.
Ông Thomas Gass - Đại sứ Thụy Sĩ tại Việt Nam
Đại sứ Gass cho rằng, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều bất định, “đây là lúc cần một ý chí chính trị mới để nối lại đối thoại, nhằm hoàn thiện khung pháp lý xứng tầm với quan hệ song phương”. Ông dẫn chứng các hợp tác đang diễn ra giữa hai nước trong lĩnh vực năng lượng sạch, dược phẩm, phát triển cảng biển và giáo dục - đào tạo là cơ sở tốt để thúc đẩy FTA sớm thành hiện thực.
Trước đó, Đại sứ Việt Nam tại Thụy Sĩ Phùng Thế Long cho biết vòng đàm phán FTA giữa Việt Nam và EFTA dự kiến tổ chức tại Geneva vào tháng 9 tới. Ông bày tỏ tin tưởng rằng, “với quyết tâm chính trị và tinh thần linh hoạt từ cả hai phía, đây sẽ là vòng đàm phán mang tính đột phá, đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp hai nước”.
Thực tế, đầu tư từ Thụy Sĩ vào Việt Nam hiện đạt gần 2 tỷ USD, với hơn 100 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực như máy móc, thực phẩm, công nghệ y tế, logistics và IT. Việt Nam được xem là cửa ngõ để doanh nghiệp Thụy Sĩ tiếp cận thị trường ASEAN hơn 500 triệu dân, đồng thời là điểm trung chuyển mới trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang dịch chuyển.
Dù vậy, theo bà Natalie Rast, Trưởng bộ phận Kinh tế song phương châu Á - châu Đại Dương thuộc SECO, thế giới đang bước vào “thời kỳ đa khủng hoảng”, với chủ nghĩa bảo hộ, xung đột địa chính trị và cạnh tranh công nghệ ngày càng gay gắt. Chính vì thế, việc đẩy nhanh ký FTA không chỉ là nhu cầu kinh tế, mà còn là cam kết cho một trật tự thương mại mở và dựa trên luật lệ quốc tế.
Thụy Sĩ và Việt Nam sẽ kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 2026. Trong khi chờ đợi FTA, hai bên đang thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực năng lượng sạch, dược phẩm, phát triển cảng biển và giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, như ông Thomas Gass nhấn mạnh, những nỗ lực này cần một "chiếc khung pháp lý xứng tầm" để phát huy tối đa tiềm năng.
Tham dự tọa đàm trong khuôn khổ diễn đàn, ông Lê Triệu Dũng, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), cho biết Việt Nam đã ký kết 16 FTA, đang đàm phán thêm 2 hiệp định mới và hoàn tất nội dung 2 hiệp định khác chờ phê chuẩn. Theo ông, mạng lưới FTA là công cụ quan trọng để Việt Nam cải thiện năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và thu hút đầu tư chất lượng cao.
Đề cập trực tiếp đến FTA với EFTA, ông Dũng xác nhận đàm phán đã bị gián đoạn từ năm 2018, song hai bên hiện đang nối lại trao đổi và “Việt Nam sẵn sàng thúc đẩy tiến trình này để có thể hoàn tất trong năm nay”. Ông nhấn mạnh, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình, “việc có thêm một FTA với các đối tác đáng tin cậy như Thụy Sĩ sẽ giúp Việt Nam tăng độ ổn định, giảm thiểu rủi ro và tạo ra thế cân bằng mới”.
