"Tình hình rất căng thẳng", Jakob Larsen, Giám đốc an toàn và bảo mật tại Hội đồng Hàng hải Baltic và Quốc tế (BIMCO) - một trong những hiệp hội vận tải biển quốc tế lớn nhất, cho biết. Ông cho hay BIMCO đang nhận được báo cáo rằng ngày càng nhiều chủ tàu thực hiện các biện pháp thận trọng bổ sung và chọn cách tránh xa Biển Đỏ cũng như Vịnh Ba Tư.
Căng thẳng đang ngày càng gia tăng khi Iran phóng tên lửa phản công Israel vào cuối ngày 13/06 (giờ địa phương) và không tham gia vòng đàm phán hạt nhân thứ sáu với Mỹ được lên lịch vào cuối tuần này.
Eo biển Hormuz có độ rộng từ 35-60 dặm (tương đương 55-95 km), kết nối Vịnh Ba Tư với Biển Ả Rập. Khoảng 20 triệu thùng dầu và các sản phẩm dầu mỗi ngày đi qua đây, chiếm gần 1/5 lượng dầu vận chuyển toàn cầu.
Có nhiều lý do khiến Iran có thể không đóng cửa eo biển này. Theo MarineTraffic, eo biển xử lý 34% tổng lượng dầu thô được giao dịch đường biển trong năm nay. Lần cuối eo biển bị đóng cửa hiệu quả là trong "Chiến tranh tàu chở dầu" Iran-Iraq năm 1984. Đây vẫn là điểm vận chuyển quan trọng cho các lô hàng dầu thô và khí đốt toàn cầu, điều này đã khiến giá dầu thô tăng vọt trong ngày 13/06.
Eo biển Hormuz cũng đóng vai trò then chốt đối với vận chuyển container toàn cầu. Các cảng trong khu vực này như Jebel Ali và Khor Fakkan là những trung tâm trung chuyển. Phần lớn khối lượng hàng hóa từ các cảng này hướng đến Dubai - nơi đã trở thành trung tâm vận chuyển hàng hóa với các dịch vụ tiếp liệu trong Vịnh Ba Tư, Nam Á và Đông Phi.
Công ty an ninh hàng hải Anh Ambrey đã phát hành thông báo cảnh báo, khuyên các công ty và tàu thuyền chuẩn bị chuyển hướng các chuyến vận chuyển có rủi ro cao sau các cuộc tấn công quân sự. "Trong trường hợp tình hình leo thang, các tàu thương mại nên xem xét lại việc đi qua eo biển Hormuz và gần vùng biển Iran, đồng thời tìm kiếm các vị trí neo đậu gần vùng lãnh hải an toàn và được bảo vệ", Ambrey khuyến cáo.
Công ty cũng khuyến nghị chủ sở hữu và nhà điều hành tàu kiểm tra mối liên kết của tàu trong đánh giá rủi ro để xác định có bất kỳ kết nối nào với Israel trước khi thực hiện các chuyến đi qua Biển Ả Rập, Vịnh Oman và Vịnh Ba Tư. Trong quá khứ, các tàu có liên quan hoặc từng có liên quan đến Israel đã trở thành mục tiêu tấn công.
BIMCO đã khuyên chủ tàu thực hiện các biện pháp phòng thủ được nêu trong tài liệu ngành, báo cáo các phát hiện đáng ngờ cho Trung tâm Hoạt động Thương mại Hàng hải của Anh, xem xét lại tuyến đường hiện tại và ưu tiên an toàn cho thủy thủ đoàn.
Larsen cảnh báo rằng bất kỳ nhận thức nào về sự tham gia của Mỹ sẽ gia tăng rủi ro cho các tàu. Cho đến nay, Mỹ đã hạn chế các bình luận liên quan đến cuộc tấn công, với Ngoại trưởng Marco Rubio mô tả hành động của Israel là "đơn phương" và nói rằng rằng "Iran không nên nhắm mục tiêu vào lợi ích hoặc nhân viên Mỹ".
"Nếu Mỹ đột nhiên được coi là có tham gia vào các cuộc tấn công, rủi ro leo thang sẽ tăng đáng kể", Larsen nhận định. "Sự leo thang có thể ảnh hưởng đến tự do hàng hải ở Biển Đỏ và Vịnh Ba Tư/eo biển Hormuz, bao gồm các cuộc tấn công tên lửa vào tàu hoặc việc đặt mìn biển trong eo biển".
Chưa bị gián đoạn
Trung tâm Thông tin Hàng hải Chung do Mỹ dẫn đầu (JMIC) thông báo vào ngày 13/06 rằng eo biển Hormuz vẫn mở cửa và lưu lượng thương mại tiếp tục diễn ra không bị gián đoạn. Đồng thời, JMIC cho biết "không có dấu hiệu về mối đe dọa gia tăng đối với môi trường hàng hải".
JMIC đang thúc giục các công ty xem xét kế hoạch dự phòng về tuyến đường, phúc lợi thủy thủ đoàn và ứng phó khẩn cấp trong trường hợp tình hình khu vực leo thang nghiêm trọng khi vận chuyển qua Vịnh Ả Rập, eo biển Hormuz và bắc Biển Ả Rập.
Hy Lạp - quốc gia từng có các tàu chở dầu bị Iran bắt giữ - cũng đang cảnh báo các chủ sở hữu và nhà điều hành tàu của nước này gửi thông tin chi tiết về các chuyến vận chuyển qua eo biển Hormuz.
Tác động đến ngành vận tải biển
Trong email gửi CNBC, công ty dữ liệu và phân tích Kpler cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ mọi sự chuyển hướng tàu, tuy nhiên hiện vẫn còn quá sớm để có thể xác định những thay đổi cụ thể kể từ khi Israel thực hiện các cuộc tấn công.
Các biện pháp an toàn hàng hải gần đây ở Biển Đỏ cho thấy chủ tàu đang thận trọng với khu vực này. Các tàu hàng đã chuyển hướng kể từ cuộc tấn công của Houthi, mặc dù điều này làm tăng thời gian vận chuyển và kênh đào Suez đã giảm 15% phí tàu container để thu hút các hãng vận tải quay lại tuyến đường cũ. Lưu lượng qua kênh đào Suez đã giảm 60% so với mức trước cuộc tấn công của Houthi.
Ngành hàng hải đã né tránh khu vực Trung Đông ngay cả khi có hy vọng về lệnh ngừng bắn và Houthis tuyên bố không tấn công tàu. Tuy nhiên, các cuộc tấn công của Israel đã làm trì hoãn hy vọng trở lại vận chuyển bình thường ở Biển Đỏ.
"Khả năng các tàu container trở lại Biển Đỏ với quy mô lớn có vẻ ít khả thi hơn. Tình huống này tiếp tục có tác động lớn đến giá vận chuyển container đại dương 18 tháng sau khi dân quân Houthi được Iran hậu thuẫn ở Yemen bắt đầu tấn công các tàu trong khu vực", Peter Sand, nhà phân tích vận chuyển chính tại Xeneta, nhận định.
Theo Sand, bảo hiểm cho tàu, hàng hóa và thủy thủ đoàn có khả năng được các công ty bảo hiểm tăng lên.
"Sự gián đoạn và tắc nghẽn cảng không thể tránh khỏi, cùng với khả năng giá dầu tăng cao, sẽ gây ra sự tăng vọt trong giá vận chuyển container đại dương. Các hãng vận tải cũng có thể áp dụng 'phụ phí an ninh' cho các chuyến hàng này trong những ngày tới", Sand bổ sung.
